Povećanje klozapina sa lurazidonom kod rezistentne šizofrenije u praksi u stvarnom svetu
Šizofrenija otporna na lečenje i dalje predstavlja klinički i farmakološki izazov. Klozapin ostaje zlatni standard u ovim slučajevima. Nažalost, međutim, značajan deo pacijenata reaguje samo delimično na njega. Rešenje je onda strategija povećanja sa drugim atipičnim antipsihoticima. Prema trenutnim nalazima, dodatna terapija lurasidonom se čini obećavajućom – dve nedavno objavljene studije dale su zanimljive podatke za to.
Italijanska opservaciona studija
Lurasidon je antipsihotik 2. generacije, koji pored antagonističkog dejstva na dopaminske D 2 receptore, deluje i kao delimični agonist serotoninskih receptora 5-HT 1A i antagonist 5-HT 2A i 5-HT 7 receptori . Prema autorima pilot studije, ova svojstva mogu objasniti njegov kognitivni efekat dokumentovan u nekoliko objavljenih pretkliničkih studija.
U ovom radu autora iz Pavije, Italija, uobičajena terapija (tj. klozapin + drugi atipični antipsihotik) je upoređena sa strategijom koja uključuje povećanje klozapina sa lurazidonom kod pacijenata sa šizofrenijom otpornom na lečenje.
Metodologija i proces
Ovo je bila opservaciona studija sa grupom od 20 pacijenata kojima je dijagnostikovana šizofrenija rezistentna na lečenje prema DSM-5 kriterijumima i psihofarmakološkoj istoriji. Izbor terapije bio je nezavisan od lekara koji leči svakog pacijenta. 10 učesnika je dobilo lurazidonsku augmentaciju klozapina, dok je preostalih 10 primilo uobičajenu terapiju. PANSS (skala pozitivnih i negativnih sindroma) i BPRS (kratka psihijatrijska skala ocjenjivanja) korišćene su na početku studije i tokom praćenja za procjenu opšte psihopatologije, kao i UKU skala štetnih efekata (nazvana po Udvalgu za Kliniske). Undersøgelser radna grupa Skandinavskog društva za psihofarmakologiju).
Rezultati
Svi pacijenti u grupi za dodatnu terapiju lurasidonom postigli su klinički značajno olakšanje i pozitivnih i negativnih simptoma, sa dobrim profilom podnošljivosti, bez prijavljenih značajnih neželjenih događaja. Lurasidon nije pokazao neželjene efekte na metaboličke parametre ili EKG, uključujući KTc interval. Poboljšanja na skali za procenu psihopatologije pokazala su se veća kod pacijenata koji su primali lurasidon u poređenju sa pacijentima koji su tretirani kao i obično, posebno u kognitivnim domenima.
Poljska retrospektivna studija
Efikasnost povećanja klozapina sa lurazidonom kod pacijenata sa šizofrenijom otpornom na lečenje u stvarnoj praksi takođe je procenjena u retrospektivnoj studiji sprovedenoj u Univerzitetskoj bolnici u Krakovu, Poljska.
Metodologija i proces
Iz medicinske dokumentacije 916 pacijenata sa ovom dijagnozom lečenih u periodu 2018−2022, identifikovano je 16 osoba lečenih kombinacijom klozapina i lurazidona, čime je formiran studijski set. Pacijenti su bili starosti 27–45 godina (medijan 37,5 godina), 7 žena i 9 muškaraca, sa srednjim ukupnim trajanjem lečenja šizofrenije od 12,5 godina (7–16 godina) i srednjim brojem prethodnih neefikasnih farmakoterapija od 5 (3 . 6–6.75).
Autori su upoređivali CGI-S (Clinical Global Impression – Severiti) rezultate dobijene pre tretmana i 1 i 2 meseca nakon početka lečenja i procenili odgovor na lečenje prema njihovom poboljšanju – procenili su CGI-S rezultat čak i nakon 3 meseca od početka, a zatim svaka 3 meseca, ali su procenili razliku u vrednostima u najkraćem vremenu praćenja koje je zajedničko za sve pacijente, a to je bilo 2 meseca. Takođe su analizirali razlike u vrednostima CGI-S rezultata tokom prvih 6 meseci posmatranja. Pored toga, odredili su rezultate CGI-I (Clinical Global Impression – Improvement) kako bi procenili odgovor na lečenje između prve i poslednje vremenske tačke praćenja.
Rezultati
Velika većina pacijenata (87,5%, tj. 14 od 16) odgovorila je na povećanje klozapina lurazidonom (postigavši CGI-I skor od 1-2). Terapeutski efekti su primećeni nakon 3–12 nedelja lečenja (medijan 6 nedelja). Nakon prvog meseca, došlo je do smanjenja CGI-S rezultata, smanjenja pozitivnih simptoma (10 pacijenata), simptoma depresije i anksioznosti (smanjenje anksioznosti kod 7 pacijenata) i takođe poboljšanje psihosocijalnog funkcionisanja (kod 9 pacijenata; 4 se vratila na rad), kod 7 osoba tada su se ublažili afektivni simptomi i kod 2 seksualne disfunkcije. Kod 2 pacijenta koji su počeli da uzimaju lurazidon umesto haloperidola ili risperidona, primećen je povoljan efekat na telesnu težinu (stabilizacija ili gubitak), kod 2 pacijenta, nakon prelaska na lurazidon sa risperidona i amisulprida, nivo prolaktina se normalizovao, kod 1, nakon promene na lurasidon od risperidona stabilizovao glikemiju. Prema autorima, povećanje klozapina lurasidonom može poboljšati širok spektar simptoma šizofrenije.
Lečenje je prekinuto kod 3 pacijenta, od kojih su 2 bila zbog neželjenih efekata (hiperprolaktinemija sa galaktorejom ili ekstrapiramidalnim simptomima), a 1 pacijent je prekinuo lečenje bez prethodne konsultacije sa lekarom.
Zaključak
Obe gore opisane studije pokazale su da povećanje klozapina sa lurazidonom može biti od značajne koristi kod pacijenata sa šizofrenijom otpornom na lečenje. Rezultati prospektivnih kliničkih studija sa većim brojem učesnika biće važni da bi se jasno potvrdio efekat lurasidona.
Izvor:
1. Arienti V., Civardi SC, Besana F. et al. Lurasidone augmentation to clozapine in treatment-resistant schizophrenia: a pilot study. Eur Psychiatry 2023; 66 (S1): S306–S307, doi: 10.1192/j.eurpsy.2023.684.
2. Siwek M, Chrobak AA, Gorostowicz A et al. Lurasidone augmentation of clozapine in schizophrenia – retrospective chart review. Brain Sci 2023 Mar; 13 (3): 445, doi: 10.3390/brainsci13030445.
